ALEVİLİKTE TEMEL İLKE VE DEĞERLER

 ALEVİLİKTE TEMEL İLKE VE DEĞERLER

 İlke; kişinin hedeflerine ulaşması ya da bir amacının gerçekleşmesi için uyulması gereken temel kurallara denir. İnançsal anlamda ise ilke; dini inançların, felsefi akımların ve fikirlerin temelini oluşturan kurallara denir.

Yaratıcının varlığından şüphe etmeyen Aleviler için “Allah-Muhammed–Ali” üçlemesi belirleyici ilkelerden bir tanesidir. İşte buna benzer, hayati önem taşıyan bir diğer üçleme ise Alevilerin ahlak siteminin temelini oluşturan “ eline, diline, beline sahip olma” ilkesidir.

Aleviler inançsal ibadetlerini hal ederken ilke ve değerlerine yüz yıllardır sahip çıkmışlar ve bu çerçevede her zaman toplumun bir parçası olma hususundan geri adım atmamışlardır. Bu temel ilkeler Alevilerin inanç pratiğine, söylemlerine, yazılı kaynakların tümüne yansımıştır. İlkelerini savunurken de hiçbir kültürün, felsefenin kimsenin tekelinde olmadığını kendi yaşamlarında keşfetmişlerdir.

İlke merkezli bireylerin karakterinde temel değerler mevcuttur. Peki temel değer nedir? Toplumları bir arada tutan ve toplumun gelişerek ileri gitmesini sağlayan daha doğrusu bizi biz yapan özelliklere temel değerler denir. İnsanlar ve toplumlar için temel değerler karakter kazanmakta da rol oynar. Kısa bir zaman önce büyük bir deprem yaşadık. Bu binaların temelini düşünelim: toprak kazılınca malzemelerle sağlam bir temel atılır ve binalar bu temel üzerine inşa edilmeye çalışılır. Temel sağlam olmadıkça da hangi malzemeyi kullanırsak kullanalım sürekli tehlike altında oluruz. İşte temel değerlerimiz de bu yapı taşlarını bulunduran, oluşturan, bir arada tutan unsurlardır. İnsan büyüdükçe bazı alışkanlıkları ve düşünceleri değişse de karakter özelliği sağlam olduğu taktirde doğruluğu, dürüstlüğü değişmeyecektir. Konunun daha iyi anlaşılması için örnek verecek olursak:

1) Hak ve hukuk kavramı ile hareket eden birey; eşitlik ve adalet anlayışını savunur ve temsil eder.

2) Güven duyulan birey; dürüstlük ve doğruluğu savunur anlatır.

Bu duygularla hareket eden birey kendisini daima zenginlik içerisinde hisseder. Çünkü bu ilkeler gelişmiş insanın mantık yapısıdır. Herkes için, her yerde, her zaman geçerli temel sebepler vardır. Yer çekimi nasıl doğal ve değiştirilemez bir gerçeklikse temel değerler de aynı şekilde doğal ve değiştirilemez gerçekliklerdir.

Temel ilkeler ve değerlerden bahsetmişken şu menkıbeye göz atalım:

 Bir alime sormuşlar:

“ Kiminle dost olayım? Kiminle arkadaşlık edeyim?”

Alim: “Kiminle dost olursan ol, bir şeye dikkat et! O şahıstan ayrıldıktan sonra kalbini yokla, Nasıl bir hal içindesin. Bir ferahlık duyuyor musun, için sevgiyle, saygıyla  doluyor mu? İşte o şahıs kim olursa olsun, onda hayır vardır. Dostluğuna devam et. Aksi oluyorsa o şahıstan ayrılınca için kin, nefret ve soğukluk ile dolmuşsa, kim olursa olsun, o şahısla sohbette hayır yoktur.

” Değiştirilemez doğruluk ve gerçeklik kuralları vardır. Erdemli ilkelerle hareket eden birey insan-ı kâmil olma yolunda da bir misyona sahip olur. Bunun neticesinde:

 -Gerçeğe saygılı olmayı ve sorumluluk almayı,

 -Kendisini yenilemeyi ve eğitici olmayı,

 -İnsanlara faydalı olmayı öğrenir.

İnsan engelleri ve zorlukları aşarak sevgi dolu bir yumağa dönüşebilir. Sevgi, Allah’ın bir hediyesidir. İnsanlar, temiz bir ruha sahip olduklarında, sevilecek varlığın mutlak insan olduğunu bilirler. İşte bu neticede sevginin kaynağına ulaşırlar. Işık Eri Hünkâr Hacı Bektaş Veli hoşgörü tohumlarını ekerek tüm insanlığa mesajlar vermiştir. Hünkârımızın bu konudaki mesajına değinelim:

Sevgi muhabbet kaynar, yanan ocağımızda,

 Bülbüller şevke gelir, gül açar bağımızda,

Hırslar, kinler yok olur, aşkla meydanımızda,

Aslanlarla ceylanlar, dosttur kucağımızda.

Özetle Aleviler, yaşantılarını saygı ve sevgi çerçevesinde sürdürmüşler, insana ve insanlığa hoşgörülü bakmaya önem vermişlerdir. Böylece “insan-ı kâmil olma” veya “ölmeden önce ölme” düsturlarını temel değerler ve ilkeleri olarak belirlemişler. Bu uğurda birçok kayıp vermelerine rağmen yılmadan ilkelerinden ve değerlerinden ödün vermemiş, aktarmaya devam etmişlerdir.

Kaynakça:

YAŞAR TÜKEK- MUTLU AİLE BAŞARILI BİREYLER KİTABI.